Η ψυχανάλυση

Η ψυχανάλυση είναι ταυτοχρόνως θεωρία του ψυχισμού, θεραπευτική μέθοδος και ερευνητική διαδικασία.

Ως θεωρία, η ψυχανάλυση αφορά την κατανόηση της ψυχικής ζωής, είτε πρόκειται για την καθημερινότητα του ατόμου, είτε για την ψυχοπαθολογία του, με βάση την διερεύνηση του ασυνειδήτου. Είναι η μοναδική μέθοδος διερεύνησης των ασυνείδητων ψυχικών διεργασιών. Ο ελεύθερος συνειρμός του αναλυομένου μέσα στην αναλυτική συνθήκη- το αναλυτικό πλαίσιο- συνιστούν τον ‘ βασικό κανόνα’ της μεθόδου.
Ως θεραπεία, η ψυχανάλυση απευθύνεται σε άτομα με διαταραχές προσωπικότητας ή ενδοψυχικές συγκρούσεις που προκαλούν συμπτώματα δυσχεραίνοντας τις διαπροσωπικές τους σχέσεις και την ικανότητα να αγαπούν και να εργάζονται δημιουργικά. Η θεραπευτική πλευρά της ψυχαναλυτικής διαδικασίας προκύπτει έμμεσα από τους ψυχικούς μετασχηματισμούς και την συνειδητοποίηση του υποκειμένου, που συμβάλουν στην ανακούφιση της ψυχικής οδύνης και την αυξανόμενη ικανότητα να αγαπά και να εργάζεται.

Ως θεωρία και ψυχοθεραπευτική τεχνική διαμορφώθηκε μέσα από το έργο του Σ. Φρόιντ ( 1856- 1939). Από την κλινική παρατήρηση ο Φρόιντ οδηγείται στην θεωρητικοποίηση και τη διαμόρφωση μιας θεωρίας η οποία είναι πλέον σημείο αναφοράς που φωτίζει και προσανατολίζει τα κλινικά ευρήματα των ψυχαναλυτών. Πρόκειται για γνώσεις που δεν μπορούσαν παρά μέσω μιας θεωρητικής αναφοράς να αποκτήσουν νόημα δεδομένου ότι αφορούν το ‘ πέραν’ της συνειδητής σκέψης και αντίληψης.

* Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να λάβει χώρα μια ψυχανάλυση;

Οι συνθήκες μέσα στις οποίες μπορεί να λάβει χώρα καθορίζονται από το ψυχαναλυτικό συμβόλαιο ή πλαίσιο: αριθμός συνεδριών εβδομαδιαίως, οικονομική συμφωνία. Είναι σταθερές που αποκτούν ιδιαίτερη σημασία γιατί στην εξέλιξη της αναλυτικής διαδικασίας, μέσω του ελεύθερου συνειρμού του αναλυομένου και της ενθύμησης, κινητοποιούνται συναισθηματικές και συγκινησιακές εντάσεις που η μεταβίβαση στην αναλυτική σχέση τους δίνει χαρακτήρα αλήθειας και επικαιρότητας. Το καθορισμένο και σταθερό πλαίσιο συμβάλει στο αίσθημα ασφάλειας μέσα στην μεταβίβαση και στην μεγαλύτερη ακρίβεια της ερμηνείας ώστε να είναι πιο κοντά στην αλήθεια του αναλυομένου.

Τα χαρακτηριστικά του αναλυτικού πλαισίου είναι:
α) Η διάρκεια της ανάλυσης είναι αρκετά έτη γιατί εξαρτάται από την ψυχική διαδρομή του αναλυομένου. Δεν μπορεί να προσδιοριστεί η διάρκεια δεδομένου ότι η ψυχική χρονικότητα δεν αντιστοιχεί στον πραγματικό χρόνο, ενώ ταυτόχρονα η αίσθηση του αναλυόμενου ότι έχει ελευθερία του χρόνου συμβάλει στην ελευθερία των ψυχικών κινήσεων.
β) Ο αριθμός των συνεδριών είναι τρείς ή τέσσερις εβδομαδιαίως, ώστε να εμπεριέχει τα συναισθήματα του αναλυόμενου και δίνεται ο χρόνος στον αναλυτή να κατανοήσει και να διαμορφώσει την ερμηνεία ώστε να γίνει κατανοητή και από την πλευρά του αναλυόμενου. Προυπόθεση για την αποτελεσματικότητα της ερμηνείας, και όχι μόνο γι’ αυτό, είναι τίποτε από αυτά που λέει ο αναλυόμενος στις συνθήκες του ‘ βασικού κανόνα’ της ανάλυσης να μη βρίσκει μια απάντηση με ‘ πράξη’ από την πλευρά του αναλυτή π.χ. να συμβουλεύει, να καθησυχάζει ή να έχει οποιαδήποτε θετική ή αρνητική στάση προς τον αναλυόμενο.
γ) Η οικονομική υποχρέωση του αναλυόμενου είναι μέρος του πλαισίου και συγκεκριμένα:
1)η απ’ ευθείας πληρωμή του αναλυτή από τον αναλυόμενο χωρίς ενδιάμεσο
2)η οικονομική υποχρέωση σε περίπτωση απουσίας του αναλυόμενου, δεδομένου ότι ο αναλυτής δεν μπορεί να διαθέσει τις ώρες για άλλη ανάλυση, υποχρέωση που δεν έχει σε περίπτωση απουσίας ή διακοπών του αναλυτή.
Είναι παράμετροι που διασφαλίζουν ένα σταθερό, συμφωνημένο πλαίσιο και εντός αυτού την ελευθερία των ψυχικών κινήσεων του αναλυόμενου. Δεν ακυρώνεται η ουδετερότητα στην αναλυτική σχέση από ‘ αμοιβαίες’ χρεώσεις π.χ. ο αναλυτής να δίνει κάτι παραπάνω για την ανάλυση του ενδιαφερόμενου ή ο αναλυόμενος να νιώθει ότι χρεώνεται παραπάνω και έτσι κρατάει τον αναλυτή.
Το πλαίσιο είναι μια σύμβαση σεβαστή από τις δύο πλευρές για να ανταποκρίνεται στην μεταφορική έννοια που έχει ο χώρος – χρόνος στην ψυχανάλυση. Το εξωτερικό αυτό πλαίσιο κάνει αναγνωρίσιμο στον αναλυόμενο τον εσωτερικό του ψυχικό χώρο. Εκεί που διαδραματίζονται οι συγκρούσεις, που συναντώνται και διαφοροποιούνται το παρελθόν με το παρόν ώστε σταδιακά ο αναλυόμενος ξεχωρίζει την εξωτερική από την εσωτερική πραγματικότητα. Αυτή η διάκριση βοηθά τον αναλυόμενο να μην αναζητά διαρκώς τις αιτίες της δυσφορίας του στην άμεση εξωτερική πραγματικότητα. Προϊόντος του χρόνου και της διαδικασίας, η σκέψη και η συνείδηση του εαυτού διευρύνεται ενώ η εξωτερική πραγματικότητα αποφορτίζεται και ελευθερώνεται από τις εσωτερικές συγκρούσεις.

Η κλασσική συνθήκη της αναλυτικής διαδικασίας συνίσταται στο εξής:
Ο ασθενής είναι ξαπλωμένος στο ντιβάνι και ο αναλυτής καθισμένος πίσω του, εκτός οπτικού πεδίου. Έτσι διευκολύνεται μια παλινδρομική δραστηριότητα για τον αναλυόμενο και τον αναλυτή ως εκ τούτου και η ασυνείδητη λειτουργία για τον καθένα ώστε να ευοδώνεται το άνοιγμα προς το ασυνειδήτο του αναλυόμενου. Ο αναλυόμενος επικεντρώνεται σε αυτό που συμβαίνει μέσα του, αλλά δεν είναι εύκολο να μιλήσει γι’ αυτό που συνειρμικά περνά από το νου του, δυσάρεστο ή ευχάριστο. Συναντά εμπόδια από τις ψυχικές άμυνες που μέχρι τώρα διασφάλιζαν την ισορροπία του ψυχισμού. Το ζητούμενο είναι, ο αναλυόμενος με την ενθύμηση, το βίωμα μέσω της μεταβίβασης και την ερμηνευτική λειτουργία του αναλυτή να προσδώσει νόημα και ιστορικότητα στην ζωή του και να νιώσει αίσθημα συνέχειας για τον εαυτό του και κύριος των συναισθημάτων του και της ζωής του. Προυπόθεση για να προκύψει η αναλυτική εμπειρία και να μην είναι μόνο σαν γνώση ‘ ακαδημαϊκή’ του αναλυόμενου για τον εαυτό του, αλλά να αγγίζει βαθύτερες συγκρούσεις και διαθέσεις ώστε να ευοδώνει ψυχικούς μετασχηματισμούς, είναι ο αναλυτής να ασκεί πλήρως την λειτουργία του:
α) ο ιδιαίτερος σεβασμός στο πρόσωπο του ασθενούς και στην εχεμύθεια της θεραπείας ανταποκρίνεται στο γεγονός ότι ο αναλυόμενος μιλά για τις πλέον ιδιωτικές και ευαίσθητες πλευρές του εαυτού του.
β) οι τεχνικές παράμετροι της λειτουργίας του είναι, η ‘ καλοπροαίρετη ακρόαση’ του αναλυτή που δέχεται τον λόγο του αναλυόμενου όσο εγγύτερα είναι εφικτό σε αυτό που νιώθει ο αναλυόμενος. Το συναίσθημα που φέρνει να μην αλλοιώνεται από συμπεριφορές που αφορούν κοινωνικές συμβατικότητες, από την μία και την άλλη πλευρά. Ο αναλυτής δεν έχει ρόλο καθοδηγητή ή γνώστη μέσα στην αναλυτική σχέση, έτσι συμβάλει στην ανάδυση βαθυτέρων μορφών σχέσης. Η ουδετερότητα διευκολύνει από την πλευρά του αναλυτή την ‘ αναλυτική ακρόαση’. Η ασυνείδητη διεργασία του αναλυτή που συνοδεύει την ακρόαση στις δεδομένες συνθήκες, οδηγεί τις παρεμβάσεις του στις κατάλληλες στιγμές και αναδεικνύει το νόημα κάθε φορά.
Η ιδιαιτερότητα της λειτουργίας της ανάλυσης καθιστά τον αναλυτή τον μόνο εγγυητή της ηθικής- δεοντολογίας της αναλυτικής συνθήκης.


http://www.psychoanalysis.gr/el/index.php?option=com_content&task=view&id=14&Itemid=43